Ούτε μία υποτροφία να μην επιστραφεί!

Κοινοποίηση προς το Κρατικό Ίδρυμα Υποτροφιών

Για ακόμη μια χρονιά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε την εκβιαστική πρακτική του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) καθώς τα χρονικά περιθώρια υποβολής των τελικών παραδοτέων σε δύο κύκλους υποτροφιών (Β Κύκλου και «ώριμων διδακτορικών») βαίνουν προς την ολοκλήρωση τους. Το ΙΚΥ επίμονα ζητάει από δεκάδες υποψήφιους/ες διδάκτορες/ισσες υποτρόφους να έχουν ολοκληρώσει τα διδακτορικά τους έως την 30η Σεπτεμβρίου με την απειλή να διεκδικήσει την επιστροφή του συνόλου των “τροφείων” με δικαστικά μέσα. Στην ουσία πρόκειται να ζητήσει από δεκάδες νέους/ες εργαζόμενους/ες επιστήμονες/ισσες την επιστροφή (έως και 36 μηνών) δεδουλευμένων.

Δεν πρόκειται να τους αφήσουμε!

Είναι γνωστά τα διαρκή προβλήματα που ανακύπτουν στα προγράμματα του ΙΚΥ, όπως - μεταξύ άλλων - οι μεγάλες καθυστερήσεις σε πληρωμές, η υποβάθμιση των κοινωνικών κριτηρίων στη χορήγηση υποτροφιών, η μη χορήγηση αναβολών σε συναδέλφισσες εγκύους, η υποστήριξη διοργάνωσης συνεδρίων με απαράδεκτο και αναχρονιστικό περιεχόμενο, η διεύρυνση των περιορισμών των όρων λήψης υποτροφιών μετά την αρχική προκήρυξή τους, η επιβολή της υποχρέωσης σε συναδέλφους/ισσες να παρέχουν επικουρικό χωρίς σύμβαση λόγω ασυμβίβαστου με τους όρους της υποτροφίας. Η κωλυσιεργία μπορεί να διαπιστωθεί ακόμη και στο γεγονός ότι η προκήρυξη των “ώριμων διδακτορικών” διαφημιζόταν ήδη από τον Οκτώβριο του 2020 με την προκήρυξη να γίνεται εν τέλει 2,5 χρόνια μετά. Σε όλα τα παραπάνω, ήρθε να προστεθεί η πρόσφατη παραίτηση της διευθύντριας του ιδρύματος Μαρίζας Φουντοπούλου, η οποία διατύπωσε βαρύτατες καταγγελίες για την οικονομική και τη διοικητική διαχείριση των προγραμμάτων από το ίδρυμα, για «ομιχλώδες» καθεστώς στον τομέα των προμηθειών και για «μη-σύννομες» απολύσεις προσωπικού.

Πρόσφατα, οι υπότροφοι τόσο του Β κύκλου όσο και των «ώριμων διδακτορικών», απέστειλαν υπογεγραμμένες επιστολές προς το ΙΚΥ με αιτήματα α) την οριζόντια παράταση της ημερομηνίας υποβολής του τελικού παραδοτέου, β) τον επαναπροσδιορισμό του τελικού παραδοτέου ούτως ώστε αυτό να μην είναι η διδακτορική τους διατριβή και γ) την κατάργηση του όρου της επιστροφής των “τροφείων” (δηλαδή των δεδουλευμένων τους). Ο πρόεδρος του ΙΚΥ στις απαντητικές επιστολές απέρριψε όλα τα αιτήματα, επικαλούμενος τόσο την ολοκλήρωση του σχετικού ΕΣΠΑ έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, όσο και το γεγονός ότι οι όροι των υποτροφιών αφενός έχουν «υποχρεωτικό χαρακτήρα» και αφετέρου δεν αποτελεί αρμοδιότητα του ΙΚΥ η τροποποίησή τους καθώς προβλέπονται και στη σχετική ΚΥΑ. Ουσιαστικά, ο πρόεδρος του ΙΚΥ είπε στους/ις συναδέλφους/ισσες υποτρόφους ότι άπαξ και οι συμβάσεις έχουν υπογραφεί, όσο επαχθείς και αν είναι οι όροι τους, ούτε το ΙΚΥ αλλά και (απ’ ότι φαίνεται) ούτε τα αρμόδια Υπουργεία διατίθενται να τους αλλάξουν, εκμεταλλευόμενοι προσχηματικά το πολύπλοκο γραφειοκρατικό πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους. Την ίδια στιγμή ωστόσο δεν λαμβάνεται υπόψην το παγκόσμιο και εγχώριο πλαίσιο όπως δημιουργήθηκε από την πανδημία, το οποίο a priori δημιούργησε συνθήκες μεγάλης δυσκολίας στην έρευνα. Αυτό το πανδημικό πλαίσιο (με τις επιπτώσεις στον προσωπικό προγραμματισμό, στη σωματική και ψυχική υγεία, αλλά και στην αύξηση του κόστους ζωής) δεν μπορεί παρά να είναι ταυτόσημο με τους "λόγους ανωτέρας βίας" που αναφέρονται στις συμβάσεις των υποτρόφων/ισσων με το ίδρυμα ως αιτία αναστολής/αναίρεσης των απαιτήσεων του. Η ίδια αυτή πρόβλεψη της σύμβασης έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τους ισχυρισμούς του ΙΚΥ ότι δεν υπάρχουν περιθώρια τροποποιήσεων και μεταθέσεως του χρονοδιαγράμματος των πράξεων. Απαιτούμε από το ΙΚΥ να αναλάβει τις ευθύνες του ως διαχειριστής του έργου και να σταματήσει να μεταθέτει τις ευθύνες στο Υπουργείο!

Με βάση τα παραπάνω, γίνεται σαφές πως δεν υπάρχει ισοτιμία μεταξύ των δύο συμβαλλόμενων μερών στις εν λόγω συμβάσεις υποτροφιών. Άλλωστε, ελλείψει κεντρικής κρατικής χρηματοδότησης για τη διεξαγωγή της έρευνας με πλήρη εργασιακά δικαιώματα, ο/η κάθε υποψήφιος/α προσπαθεί “να πιαστεί” από όπου μπορεί για να βρει πηγή χρηματοδότησης, υποβάλλοντας προτάσεις σε πληθώρα προκηρύξεων. Είναι επίσης προφανές ότι οι υπότροφοι έχουν επιλεγεί και επί τη βάσει εισοδηματικών κριτηρίων, συνεπώς κανένας/καμία δε θα έμπαινε σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο εάν δεν είχε απόλυτη ανάγκη τη διεκδίκηση της χρηματοδότησης. Το ΙΚΥ μέχρι τώρα, από τον τρόπο που αντιμετωπίζει τους/τις υπότροφους δείχνει να παραβλέπει προκλητικά το γεγονός ότι έχει να κάνει με εργαζόμενους/ες ερευνητές/τριες. Σε αυτό συνομολογούν οι καθυστερήσεις τροφείων, αλλά και οι πρόσφατες δηλώσεις της Αν. Προϊσταμένης Διεύθυνσης του ΙΚΥ, Δρ. Ειρήνη Ντρούτσα που χαρακτηρίζει τις παρατάσεις (που ήταν αμισθί, ανεπαρκείς χρονικά, και παραχωρήθηκαν κατόπιν μαχητικών διεκδικήσεων ενόσω το ΙΚΥ ολιγορούσε) ως “ευνοϊκή μεταχείριση”. Σε αυτό εμείς απαντάμε ότι οι παρατάσεις μόνο “ευνοϊκή μεταχείριση” δεν αποτελούν, καθώς είναι αμισθί εργασία κατά την περίοδο της πανδημίας. Τουναντίον, ενώ τα πληττόμενα επαγγέλματα ενισχύθηκαν οικονομικά, στο δικό μας δόθηκε απλώς μια άμισθη παράταση. Την ίδια στιγμή θέτουμε ρητώς το ζήτημα των τροφείων ως δεδουλευμένων: η ίδια η εργασία μας για τη διδακτορική διατριβή δεν μπορεί να είναι ταυτόσημη με την ολοκλήρωσή της, καθώς αυτό θα απέκρυπτε και θα υποτιμούσε όλα τα προηγούμενα στάδια της εργασίας μας πριν την επιτυχή έκβαση και υποστήριξη: τη βιβλιογραφική έρευνα, τη διαμόρφωση θεωρητικού πλαισίου, την έρευνα πεδίου ή εργαστηρίου, την παρουσία σε επιστημονικά συνέδρια, τις επιστημονικές δημοσιεύσεις και πολλές άλλες διαδικασίες ανάλογα με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις των επιστημονικών/ερευνητικών μας πεδίων. Την ίδια στιγμή που εκατοντάδες χιλιάδες νέοι/ες επιστήμονες/ισσες φεύγουν στο εξωτερικό για να διεκδικήσουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και που κράτος, κυβερνήσεις, και αρμόδιοι φορείς επικαλούνται την προθυμία τους να αντιμετωπίσουν την κοινωνική αιμορραγία του brain drain, το ίδιο κράτος, οι ίδιες κυβερνήσεις, και οι ίδιοι αρμόδιοι φορείς απειλούν τους/ις επιστήμονες/ισσες με οικονομική εξόντωση, διεκδικώντας δικαστικά ένα ποσό που αγγίζει τις 30.000 ευρώ, για χρόνο που οι συνάδελφοι/ισσες εργάστηκαν, και μάλιστα ανασφάλιστοι/ες, σε συνθήκες εργασιακής επισφάλειας, και με όλες τις επιπτώσεις που επέφερε σε οικονομικό, κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο η περίοδος της πανδημίας! Θεωρούμε ότι είναι αυτονόητο το αίτημα της πλήρους απαλλαγής από το εκβιαστικό πλαίσιο των παραδοτέων υπό την απειλή επιστροφής δεδουλευμένων.

Η διεξαγωγή πρωτότυπης έρευνας δεν μπορεί να μπαίνει σε αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Είναι αδύνατο να προβλεφθεί με ακρίβεια, πότε και πώς θα ολοκληρωθούν οι εκάστοτε πειραματικές, αναλυτικές διαδικασίες ή έρευνες πεδίου. Επιπλέον, η διεξαγωγή διδακτορικής διατριβής στην Ελλάδα συνήθως συνεπάγεται - αν όχι αναίτια προϋποθέτει - το να καλύπτει κανείς ό,τι άλλες «τρύπες» σε ανάγκες του εργαστηρίου υπάρχουν, διδακτικές ή και άλλες ανάγκες των ιδρυμάτων χωρίς σταθερή χρηματοδότηση. Και τα παραπάνω, σε μία χώρα που, για το 38,7% των νέων διδακτόρων του 2019, βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών τους ήταν οι προσωπικές αποταμιεύσεις και η υποστήριξη από την οικογένεια.

Θεωρούμε απαράδεκτο και κατακριτέο να διεκδικούνται πίσω χρήματα υποτροφίας από οποιονδήποτε συνάδελφο/ισσα μας, χρήματα τα οποία έχουν δουλευτεί και με το παραπάνω, χρήματα που αδίκως ονομάζονται “τροφεία” καθώς πρόκειται για δεδουλευμένα. Για την πλειοψηφία όσων εκπονούν διδακτορική διατριβή, αυτή είναι η μόνη πηγή βιοπορισμού τους. Ταυτόχρονα, ο όρος της παράδοσης μιας ολόκληρης διατριβής εντός ενός συγκεκριμένου, εξαιρετικά συμπυκνωμένου και περιορισμένου, και πλέον εκβιαστικού χρονικού πλαισίου, είναι εντελώς αντι-επιστημονικός καθώς σε όλα τα επιστημονικά αντικείμενα, και σε όλες τις βαθμίδες, μια πρωτότυπη έρευνα μπορεί να συναντήσει αμέτρητες καθυστερήσεις που συχνά δεν είναι στην ευχέρεια των ερευνητών/τριών να τις διαχειριστούν (πολύ περισσότερο μάλιστα κατά την covid και μετά-covid εποχή).

Είναι πλέον καθαρό, ότι ΙΚΥ, ΕΛΙΔΕΚ, ΓΓΕΚ, Υπ. Παιδείας, Υπ. Ανάπτυξης και Κυβέρνηση αδιαφορούν για την κατάσταση που αντιμετωπίζουμε ως εργαζόμενοι/ες ερευνητές/τριες. Στήνουν με επιμονή έναν σκληρό μηχανισμό με μόνο στόχο τη σύνδεση της Ακαδημαϊκής Κοινότητας με την αγορά και την περιβόητη «Αριστεία» που δεν αναλογίζεται καν τους τρόπους που παράγεται η γνώση. Εμείς, ως μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, κινούμαστε εκ διαμέτρου αντίθετα: παλεύουμε για συμβάσεις εργασίας με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα για όλους/ες τους εργαζόμενους/ες στην έρευνα και την τριτοβάθμια εκπαίδευση και επιδιώκουμε να χτίσουμε μια κοινότητα που θα έχει ως σκοπό την παραγωγή επιστημονικής γνώσης, με πρώτο και τελευταίο στόχο τον άνθρωπο.

H εργασία με υποτροφία πρέπει να αναγνωρίζεται ως προϋπηρεσία και να ασφαλίζεται. Δε μας κάνουν χάρη, είμαστε εργαζόμενοι/ες και απαιτούμε να μας αντιμετωπίζουν ως τέτοιους/ες. Παλεύουμε για σταθερή εργασία με αξιοπρεπείς όρους, ασφάλιση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και δικαιώματα. Ενημερώνουμε το ΙΚΥ πως τα σωματεία των εργαζομένων στην έρευνα δεν πρόκειται να αφήσουν αυτό το ζήτημα στην τύχη του. Διεκδικούμε τα αυτονόητα και μέσα από τους συλλογικούς μας αγώνες δεν θα επιτρέψουμε να επιστραφεί ούτε ένα ευρώ από τα δεδουλευμένα μας στην εκπόνηση της έρευνας μας. Αυτή η υπόθεση είναι προτεραιότητα για τα σωματεία μας και μέσα από τις συλλογικές μας δράσεις διεκδικούμε να λυθεί το ζήτημα για όλους/ες οριζόντια. Ταυτόχρονα αν το ΙΚΥ αποφασίσει να επιχειρήσει την οικονομική εξόντωση των συναδέλφων/ισσων μας, θα τους παρέχουμε νομική υποστήριξη και θα μας βρίσκει μπροστά του σε κάθε υπόθεση.

Απαιτούμε:

• Να παύσει άμεσα η διαδικασία επιστροφής των χρημάτων της υποτροφίας από κάθε συνάδελφο/ισσα

• Μέριμνα παράτασης με βάση τις ανάγκες των συναδέλφων/ισσών

• Το ΙΚΥ να δώσει πίσω τις υποτροφίες που στα πλαίσια ενός εκβιαστικού και τρομοκρατικού κλίματος ανάγκασε δικαιούχους ΥΔ να του επιστρέψουν όταν εκείνοι/ες αδυνατούσαν να συνεχίσουν το διδακτορικό τους έργο για λόγους υγείας, εγκυμοσύνης και ανωτέρας βίας

• Να καταργηθεί από κάθε προκήρυξη του ΙΚΥ, η υποχρέωση επιστροφής των “τροφείων”. Για τους ερευνητές και τις ερευνήτριες ισοδυναμεί με την επιστροφή δεδουλευμένων

• Να καταργηθεί από κάθε προκήρυξη του ΙΚΥ, ο αντιεπιστημονικός και αντεργατικός όρος που αντιμετωπίζει τη διδακτορική διατριβή ως παραδοτέο, και απαιτεί την ολοκλήρωσή και υποστήριξή της εντός αυστηρών χρονικών πλαισίων

• Αλλαγή της έννοιας του παραδοτέου ώστε να παρουσιάζεται η ίδια η εργασία που έχει γίνει στο χρονικό διάστημα της υποτροφίας με βάση τις εκθέσεις προόδου και όχι η παράδοση της διδακτορικής διατριβής

• Κατάργηση της υπ’ αρ. 152694/Ζ1/25.11.2021 (ΦΕΚ 5584 Β’) Κοινής Υπουργικής Απόφασης που υποχρεώνει την επιστροφή δεδουλευμένων από τους/τις συναδέλφους/φισσές μας. Καμία διεκδίκηση δεδουλευμένων από το ΙΚΥ και οποιοδήποτε άλλο ίδρυμα, να σταματήσουν άμεσα οι εκβιασμοί.

Σωματείο Συμβασιούχων Ερευνητών/τριων και Διδασκόντων/ουσών Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων Πάτρας (ΣΣΕΔΠΕΚΠ), Σωματείο Συμβασιούχων Ερευνητών/-τριών και Διδασκόντων/-ουσών Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων Ρεθύμνου (ΣΣΕΔΠΕΚΡ), Πανελλαδικό Σωματείο Εργαζομένων στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΣΕΡΕΤΕ), Σύλλογος Ερευνητών/τριων και Εργαζομένων στην Έρευνα Ηρακλείου (ΣΕΕΕΗ)

Σ.Σ.Ε.Δ.Π.